ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ
ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ,
ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ
Αριθ. Πρωτ.: 35585/Γ1//13- 03 - 2013
ρατσισμού και διακρίσεων μέσα στη σχολική κοινότητα. Η εκπαιδευτική κοινότητα οφείλει να διαμορφώνει συνθήκες που να προάγουν τις αξίες της δημοκρατίας, της αλληλεγγύης, του σεβασμού των ανθρώπινων
δικαιωμάτων, της ειρήνης και της ελευθερίας.
Στη χώρα μας, με βάση το Σύνταγμα, εξασφαλίζεται στον καθένα το «δικαίωμα να αναπτύσσει ελεύθερα την προσωπικότητά του και να συμμετέχει στην κοινωνική, οικονομική και πολιτική ζωή της χώρας,
εφόσον δεν προσβάλλει τα δικαιώματα των άλλων και δεν παραβιάζει το Σύνταγμα ή τα χρηστά ήθη […] Όλοι
όσοι βρίσκονται στην Ελληνική Επικράτεια απολαμβάνουν την απόλυτη προστασία της ζωής, της τιμής και της
ελευθερίας τους, χωρίς διάκριση εθνικότητας, φυλής, γλώσσας και θρησκευτικών ή πολιτικών πεποιθήσεων…»
(άρθρο 5 §2 και 3 του Συντάγματος).
Σύμφωνα με τα άρθρα 2 και 4 του Ν. 3304/2005 «Εφαρμογή της αρχής της ίσης μεταχείρισης»,
απαγορεύεται η άμεση ή έμμεση διάκριση λόγω εθνοτικής καταγωγής στον τομέα της εκπαίδευσης.
Οι διεθνείς συμβάσεις επίσης που έχει συνυπογράψει η χώρα μας (Διεθνής Σύμβαση των Ανθρωπίνων
Δικαιωμάτων, Ν. 2462/1997 - ΦΕΚ 25/26-02-1997, τ. Α΄ ̇ Διεθνής Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού, Ν.
2101/1992 - ΦΕΚ 192/02-12-1992, τ. Α΄), δίνουν τη δυνατότητα στα σχολεία και στους εκπαιδευτικούς να
υπηρετούν καθημερινά και να προάγουν τις αξίες του σεβασμού στην ανθρώπινη ύπαρξη, στην ελευθερία, στην
ισότητα και στην αλληλεγγύη για όλα ανεξαιρέτως τα παιδιά που φοιτούν στα σχολεία της χώρας μας. Δίνουν
τη δυνατότητα στους εκπαιδευτικούς να διαμορφώνουν δημοκρατικούς και ενεργούς πολίτες με κριτική σκέψη,
ικανούς να αντιμετωπίζουν φαινόμενα ρατσισμού και φυλετικών διακρίσεων και να οικοδομούν ένα σχολείο
αλληλεγγύης, ανοχής, και σεβασμού των δικαιωμάτων όλων των μαθητών.
Οι εκπαιδευτικοί, ιδιαίτερα στις μέρες μας, πρέπει να αισθάνονται ασφαλείς και με βάση το θεσμικό
πλαίσιο και τα Αναλυτικά Προγράμματα (Δ.Ε.Π.Π.Σ. και Α.Π.Σ.), να μην επιτρέπουν παρεμβάσεις από
εξωθεσμικά κέντρα και παράγοντες, που καμία σχέση δεν έχουν με τα δημοκρατικά ιδεώδη και τις αξίες της
ανθρωπιστικής μας παιδείας.
Ο ρόλος της εκπαίδευσης μέσα στο σύγχρονο πλουραλιστικό και πολυπολιτισμικό πλαίσιο
αναδεικνύεται πρωταρχικός. Χρειάζεται να μετασχηματίσει τις δράσεις και τον προσανατολισμό της,
υιοθετώντας πρακτικές που να διέπονται από το ανθρωπιστικό ιδεώδες, τις αρχές και αξίες της Δημοκρατίας,
ιδιαίτερα στην υποχρεωτική εκπαίδευση. Το Σχολείο έχει όλα τα εχέγγυα για να βοηθήσει τους μαθητές να
ανοικοδομήσουν τις αξιακές τους θέσεις και να τους καθοδηγήσει ατομικά και ομαδικά στην:
1. Ειρηνική συνύπαρξη των ατόμων που ζουν σε μια χώρα, στη βάση της ισονομίας και της ισότητας.
2. Αλληλοκατανόηση και αλληλεκτίμηση των ανθρώπων.
3. Αποδοχή και το σεβασμό της πολιτισμικής ετερότητας, γιατί η διαφορά είναι δικαίωμα και όχι
προνόμιο.
4. Καταπολέμηση ρατσιστικών τάσεων, προκαταλήψεων και εκδηλώσεων μισαλλοδοξίας και ξενοφοβίας,
ώστε οι διαφορετικές κοινωνικές ομάδες που ζουν σε μια χώρα, να μπορούν να επικοινωνούν
απρόσκοπτα μεταξύ τους και να συμβάλλουν για την πρόοδο και την ευημερία της.
5. Εμπέδωση της αλληλεγγύης.
6. Παροχή ίσων ευκαιριών σε όλα τα άτομα για εργασία, εκπαίδευση και κοινωνική και οικονομική
ανέλιξη και πρόοδο.
Με αφορμή την ημέρα αυτή καλούνται όλες οι σχολικές μονάδες Α/θμιας και Β/θμιας Εκπαίδευσης να
αφιερώσουν την Τετάρτη 20/3 ή την Πέμπτη 21/3/2013 μια διδακτική ώρα (με απόφαση του Συλλόγου
Διδασκόντων) σε δράσεις – συζητήσεις – εκδηλώσεις κατά του ρατσισμού και των φυλετικών διακρίσεων.
Ενδεικτικά θέματα των δράσεων μπορεί να είναι:
1. Μαθαίνω για το ρατσισμό και τις διακρίσεις. Γίνομαι υπεύθυνος και ενεργός πολίτης. Σέβομαι τα
δικαιώματα όλων.
2. Όλοι μαζί οικοδομούμε το σχολείο της Δημοκρατίας, της αλληλεγγύης και του σεβασμού στη
διαφορετικότητα.
3. Τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις μου στο σχολείο και την κοινωνία.
4. Το σχολείο μου λέει όχι στο ρατσισμό και τις διακρίσεις.
Καλούμε τους εκπαιδευτικούς και τους μαθητές καθημερινά να σχεδιάζουν και να υλοποιούν
εκπαιδευτικές δράσεις, προωθώντας και υλοποιώντας την επίσημη εκπαιδευτική πολιτική της χώρας που έχει
ως στόχο την ένταξη και εκπαιδευτική στήριξη όλων των μαθητών, χωρίς εξαιρέσεις και περιορισμούς,
αποκρούοντας κάθε ρατσιστική πρόκληση με σεβασμό σε κάθε ιδιαιτερότητα σωματική, πνευματική,
συναισθηματική και κάθε διαφορά γλώσσας, φυλής, θρησκείας, χρώματος.
Οι Περιφερειακοί Διευθυντές Εκπαίδευσης καλούνται να δώσουν σχετικές οδηγίες και κατευθύνσεις προς
τους Προϊσταμένους Επιστημονικής & Παιδαγωγικής Καθοδήγησης Π.Ε & Δ.Ε., τους Σχολικούς Συμβούλους Π.Ε.
& Δ.Ε., τους Διευθυντές Π.Ε. & Δ.Ε. και τους Διευθυντές/Προϊσταμένους των σχολικών μονάδων όλης της χώρας
προκειμένου να συμβάλουν ενεργά στην αποτελεσματική προετοιμασία και υλοποίηση δράσεων, ώστε η 21η3
Μαρτίου να είναι η απαρχή μιας συντονισμένης παρέμβασης στο χώρο των σχολείων με στόχο την
αντιμετώπιση φαινομένων ρατσισμού και διακρίσεων.
Οι Σχολικοί Σύμβουλοι οφείλουν να παρέχουν κάθε δυνατή στήριξη στα σχολεία και στους εκπαιδευτικούς
όλης της χώρας, προκειμένου να γίνουν ουσιαστικές παρεμβάσεις με αφορμή την 21η Μαρτίου αλλά και στη
συνέχεια, ώστε να προωθούνται τα Ανθρώπινα Δικαιώματα και να κατοχυρώνονται στην πράξη, να ενισχύεται ο
σεβασμός στην ετερότητα, να εμπεδώνεται η αλληλεγγύη, να καλλιεργείται η ενσυναίσθηση και να
απομακρύνονται τα φαινόμενα ρατσισμού, διακρίσεων, στερεοτύπων και προκαταλήψεων από το χώρο του
σχολείου.
Οι εκπαιδευτικοί για αναζήτηση σχετικού υλικού μπορούν να ανατρέχουν στις ακόλουθες ιστοσελίδες:
http://www.0-18.gr (Συνήγορος του Παιδιού)
http://www.unhcr.gr (Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες)
http://diaforetikotita.gr/ (Δίκτυο για τα Δικαιώματα του Παιδιού)
http://www.unicef.gr/reports/symb.php#2 (Unicef)
http://amnesty.org.gr (Διεθνής Αμνηστία – Ελληνικό τμήμα)
http://www.ministryofjustice.gr (Υπουργείο Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων)
http://www.nchr.gr (Εθνική Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου)
Ο ΥΦΥΠΟΥΡΓΟΣ
ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΠΑΠΑΘΕΟΔΩΡΟΥ
ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ,
ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ
Αριθ. Πρωτ.: 35585/Γ1//13- 03 - 2013
Θέμα: «21η Μαρτίου - Διεθνής Ημέρα για την εξάλειψη των Φυλετικών Διακρίσεων και του Ρατσισμού».
Η 21η Μαρτίου είναι η Διεθνής Ημέρα για την εξάλειψη των Φυλετικών Διακρίσεων και του Ρατσισμού στην κοινωνία και την εκπαίδευση. Η Ημέρα αυτή θα πρέπει να είναι μια ευκαιρία για την εκπαίδευση να ενισχύσει τις δράσεις για την προάσπιση των δικαιωμάτων όλων των παιδιών και την αποτροπή φαινομένων ρατσισμού και διακρίσεων μέσα στη σχολική κοινότητα. Η εκπαιδευτική κοινότητα οφείλει να διαμορφώνει συνθήκες που να προάγουν τις αξίες της δημοκρατίας, της αλληλεγγύης, του σεβασμού των ανθρώπινων
δικαιωμάτων, της ειρήνης και της ελευθερίας.
Στη χώρα μας, με βάση το Σύνταγμα, εξασφαλίζεται στον καθένα το «δικαίωμα να αναπτύσσει ελεύθερα την προσωπικότητά του και να συμμετέχει στην κοινωνική, οικονομική και πολιτική ζωή της χώρας,
εφόσον δεν προσβάλλει τα δικαιώματα των άλλων και δεν παραβιάζει το Σύνταγμα ή τα χρηστά ήθη […] Όλοι
όσοι βρίσκονται στην Ελληνική Επικράτεια απολαμβάνουν την απόλυτη προστασία της ζωής, της τιμής και της
ελευθερίας τους, χωρίς διάκριση εθνικότητας, φυλής, γλώσσας και θρησκευτικών ή πολιτικών πεποιθήσεων…»
(άρθρο 5 §2 και 3 του Συντάγματος).
Σύμφωνα με τα άρθρα 2 και 4 του Ν. 3304/2005 «Εφαρμογή της αρχής της ίσης μεταχείρισης»,
απαγορεύεται η άμεση ή έμμεση διάκριση λόγω εθνοτικής καταγωγής στον τομέα της εκπαίδευσης.
Οι διεθνείς συμβάσεις επίσης που έχει συνυπογράψει η χώρα μας (Διεθνής Σύμβαση των Ανθρωπίνων
Δικαιωμάτων, Ν. 2462/1997 - ΦΕΚ 25/26-02-1997, τ. Α΄ ̇ Διεθνής Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού, Ν.
2101/1992 - ΦΕΚ 192/02-12-1992, τ. Α΄), δίνουν τη δυνατότητα στα σχολεία και στους εκπαιδευτικούς να
υπηρετούν καθημερινά και να προάγουν τις αξίες του σεβασμού στην ανθρώπινη ύπαρξη, στην ελευθερία, στην
ισότητα και στην αλληλεγγύη για όλα ανεξαιρέτως τα παιδιά που φοιτούν στα σχολεία της χώρας μας. Δίνουν
τη δυνατότητα στους εκπαιδευτικούς να διαμορφώνουν δημοκρατικούς και ενεργούς πολίτες με κριτική σκέψη,
ικανούς να αντιμετωπίζουν φαινόμενα ρατσισμού και φυλετικών διακρίσεων και να οικοδομούν ένα σχολείο
αλληλεγγύης, ανοχής, και σεβασμού των δικαιωμάτων όλων των μαθητών.
Οι εκπαιδευτικοί, ιδιαίτερα στις μέρες μας, πρέπει να αισθάνονται ασφαλείς και με βάση το θεσμικό
πλαίσιο και τα Αναλυτικά Προγράμματα (Δ.Ε.Π.Π.Σ. και Α.Π.Σ.), να μην επιτρέπουν παρεμβάσεις από
εξωθεσμικά κέντρα και παράγοντες, που καμία σχέση δεν έχουν με τα δημοκρατικά ιδεώδη και τις αξίες της
ανθρωπιστικής μας παιδείας.
Ο ρόλος της εκπαίδευσης μέσα στο σύγχρονο πλουραλιστικό και πολυπολιτισμικό πλαίσιο
αναδεικνύεται πρωταρχικός. Χρειάζεται να μετασχηματίσει τις δράσεις και τον προσανατολισμό της,
υιοθετώντας πρακτικές που να διέπονται από το ανθρωπιστικό ιδεώδες, τις αρχές και αξίες της Δημοκρατίας,
ιδιαίτερα στην υποχρεωτική εκπαίδευση. Το Σχολείο έχει όλα τα εχέγγυα για να βοηθήσει τους μαθητές να
ανοικοδομήσουν τις αξιακές τους θέσεις και να τους καθοδηγήσει ατομικά και ομαδικά στην:
1. Ειρηνική συνύπαρξη των ατόμων που ζουν σε μια χώρα, στη βάση της ισονομίας και της ισότητας.
2. Αλληλοκατανόηση και αλληλεκτίμηση των ανθρώπων.
3. Αποδοχή και το σεβασμό της πολιτισμικής ετερότητας, γιατί η διαφορά είναι δικαίωμα και όχι
προνόμιο.
4. Καταπολέμηση ρατσιστικών τάσεων, προκαταλήψεων και εκδηλώσεων μισαλλοδοξίας και ξενοφοβίας,
ώστε οι διαφορετικές κοινωνικές ομάδες που ζουν σε μια χώρα, να μπορούν να επικοινωνούν
απρόσκοπτα μεταξύ τους και να συμβάλλουν για την πρόοδο και την ευημερία της.
5. Εμπέδωση της αλληλεγγύης.
6. Παροχή ίσων ευκαιριών σε όλα τα άτομα για εργασία, εκπαίδευση και κοινωνική και οικονομική
ανέλιξη και πρόοδο.
Με αφορμή την ημέρα αυτή καλούνται όλες οι σχολικές μονάδες Α/θμιας και Β/θμιας Εκπαίδευσης να
αφιερώσουν την Τετάρτη 20/3 ή την Πέμπτη 21/3/2013 μια διδακτική ώρα (με απόφαση του Συλλόγου
Διδασκόντων) σε δράσεις – συζητήσεις – εκδηλώσεις κατά του ρατσισμού και των φυλετικών διακρίσεων.
Ενδεικτικά θέματα των δράσεων μπορεί να είναι:
1. Μαθαίνω για το ρατσισμό και τις διακρίσεις. Γίνομαι υπεύθυνος και ενεργός πολίτης. Σέβομαι τα
δικαιώματα όλων.
2. Όλοι μαζί οικοδομούμε το σχολείο της Δημοκρατίας, της αλληλεγγύης και του σεβασμού στη
διαφορετικότητα.
3. Τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις μου στο σχολείο και την κοινωνία.
4. Το σχολείο μου λέει όχι στο ρατσισμό και τις διακρίσεις.
Καλούμε τους εκπαιδευτικούς και τους μαθητές καθημερινά να σχεδιάζουν και να υλοποιούν
εκπαιδευτικές δράσεις, προωθώντας και υλοποιώντας την επίσημη εκπαιδευτική πολιτική της χώρας που έχει
ως στόχο την ένταξη και εκπαιδευτική στήριξη όλων των μαθητών, χωρίς εξαιρέσεις και περιορισμούς,
αποκρούοντας κάθε ρατσιστική πρόκληση με σεβασμό σε κάθε ιδιαιτερότητα σωματική, πνευματική,
συναισθηματική και κάθε διαφορά γλώσσας, φυλής, θρησκείας, χρώματος.
Οι Περιφερειακοί Διευθυντές Εκπαίδευσης καλούνται να δώσουν σχετικές οδηγίες και κατευθύνσεις προς
τους Προϊσταμένους Επιστημονικής & Παιδαγωγικής Καθοδήγησης Π.Ε & Δ.Ε., τους Σχολικούς Συμβούλους Π.Ε.
& Δ.Ε., τους Διευθυντές Π.Ε. & Δ.Ε. και τους Διευθυντές/Προϊσταμένους των σχολικών μονάδων όλης της χώρας
προκειμένου να συμβάλουν ενεργά στην αποτελεσματική προετοιμασία και υλοποίηση δράσεων, ώστε η 21η3
Μαρτίου να είναι η απαρχή μιας συντονισμένης παρέμβασης στο χώρο των σχολείων με στόχο την
αντιμετώπιση φαινομένων ρατσισμού και διακρίσεων.
Οι Σχολικοί Σύμβουλοι οφείλουν να παρέχουν κάθε δυνατή στήριξη στα σχολεία και στους εκπαιδευτικούς
όλης της χώρας, προκειμένου να γίνουν ουσιαστικές παρεμβάσεις με αφορμή την 21η Μαρτίου αλλά και στη
συνέχεια, ώστε να προωθούνται τα Ανθρώπινα Δικαιώματα και να κατοχυρώνονται στην πράξη, να ενισχύεται ο
σεβασμός στην ετερότητα, να εμπεδώνεται η αλληλεγγύη, να καλλιεργείται η ενσυναίσθηση και να
απομακρύνονται τα φαινόμενα ρατσισμού, διακρίσεων, στερεοτύπων και προκαταλήψεων από το χώρο του
σχολείου.
Οι εκπαιδευτικοί για αναζήτηση σχετικού υλικού μπορούν να ανατρέχουν στις ακόλουθες ιστοσελίδες:
http://www.0-18.gr (Συνήγορος του Παιδιού)
http://www.unhcr.gr (Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες)
http://diaforetikotita.gr/ (Δίκτυο για τα Δικαιώματα του Παιδιού)
http://www.unicef.gr/reports/symb.php#2 (Unicef)
http://amnesty.org.gr (Διεθνής Αμνηστία – Ελληνικό τμήμα)
http://www.ministryofjustice.gr (Υπουργείο Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων)
http://www.nchr.gr (Εθνική Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου)
Ο ΥΦΥΠΟΥΡΓΟΣ
ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΠΑΠΑΘΕΟΔΩΡΟΥ
